कोकीळ - asian koel (eudynamys scolopacea)

इतर मराठी नावं : कोकीळ ( नर ) , कोकिळा ( मादी ) , कोयर , कोयार 

इंग्रजी नाव : Asian Koel ( एशियन कोएल ) 

शास्त्रीय नाव : Eudynamys scolopacea ( युडायनिमस स्कोलोपेसिया ) 

लांबी : ४३ सें.मी. 

आकार : डोमकावळ्यापेक्षा मोठा 

वसंत ऋतूच्या आगमनाची चाहूल कोकीळ पक्षी आपल्या कुहू कुहू ' आवाजाने करून देतो . कुहू कुहू आवाज करणारा नर असतो . हे पक्षी झाडांवर वावरतात . कोकीळ पक्षी कधीच घरटं बांधत नाही . त्याची मादी म्हणजे कोकिळा . ती दुसऱ्या पक्ष्यांच्या , विशेषतः कावळ्याच्या घरट्यात अंडी घालते . कोकीळ हा मुख्यत्वेकरून फळं खाणारा पक्षी असून तो फुलपाखरांच्या आणि पतंगांच्या अळ्या ( घुले ) आणि कीटकही खातो . फळझाडांच्या शोधात हा पक्षी स्थानिक स्वरूपाचं स्थलांतर करतो . गुंजेसारखे लालबुंद डोळे असलेला नर काळा कुळकुळीत असतो तर तपकिरी रंगाच्या मादीच्या अंगावर पांढऱ्या रंगाचे ठिपके आणि चट्टेपट्टे यांचं मिश्रण असतं . त्यामुळे आणि उडण्याच्या झपाट्यामुळे तिची ससाण्याशी गल्लत होऊ शकते . 

Asian koel male © wikipedia

आंब्याच्या राया , शेती - बागायती आणि शहरातील उद्यानांमध्येदेखील कोकीळ दिसतो . कोकिळा आणि कावळा या दोन पक्ष्यांमध्ये कायम भांडणं , कुरबुरी सुरू असतात . कोकिळा कावळ्याच्या घरट्यात अंडी घालून पसार होते . अंडी उबवणं आणि आपल्या पिल्लांबरोबर कोकिळेच्या पिल्लांनाही भरवणं हे काम कावळा करतो . विणीचा हंगाम ( एप्रिल ते ऑगस्ट ) संपला , की कोकीळ पक्ष्याचं गाणं बंद होतं . जणू काही अळी मिळी गुप चिळीच ! तुती ( Mulberry ) , विलायती चिंच , सिंगापूर चेरी या झाडांना फळं धरली आणि ती पिकली ही बातमी कोकिळेला सर्वांत आधी समजत असावी . नर आणि मादी लगेच या झाडांवर हजेरी लावतात . अशा वेळी आपण खूप हालचाल केली , तर ते सतत टपून बसलेल्या कावळ्यांना कळेल आणि ते आपल्याला हाकलून देतील म्हणून कोकिळा जणू काही एकाच गोठल्यासारखी झाडावर ठिकाणी बसून राहते . 

Asian koel female © wikipedia