साळुंकी Common Myna (Acridotheres tristis)

इतर मराठी नावं : शाळू, लांडी 

इंग्रजी नाव : Common Myna ( कॉमन मैना ) 

शास्त्रीय नाव : Acridotheres tristis ( अक्रिडोथिरिस ट्रिस्टिस ) 

लांबी : २२.५ सें.मी. 

आकार  : कबुतरापेक्षा लहान 

          काळाच्या ओघात माणसाशी मैत्री करणाऱ्या कावळा - चिमणीसारखीच ही साळुकी. डोळ्यांभोवतीच्या पिवळ्याजद कातडीमुळे साळुकी पटकन ओळखता येते. शेतकऱ्यांच्या नांगरामागे किंवा माळावर गाईगुरांच्या पायांमधून ठुमकत चालणारी आणि किडेमकोडे टिपणारी साळुकी धिटाईने एखाद्या बंगल्याच्या आवारातही येते. गहू, ज्वारी, तूर आणि डाळिंबावरच्या उंट अळीचा समाचार घेत शेतकऱ्यांना मदत करते. थव्यांनी राहणारा हा पक्षी पळस, पांगारा, काटेसावर ही झाडं फुलली की मधुरसासाठी या झाडांना हमखास भेट देतो. ऐन उन्हाळ्यात दुपारी साळुकी एखाद्या झाडावर विश्रांती घेण्यासाठी बसते आणि स्वगत म्हटल्यासारखे ढंगदार आवाज काढते.' क्रो - क्रो - क्रो - क्रो ! चॉ - चॉ - चाँ - चाँ ! ट्रॅची - ट्रॅची - ट्रॅची ! ' दोन साळुक्या एकमेकींच्या शेजारी बसलेल्या असताना जर एकीला उडायचं असेल तर ती ' पिळलॉक ! ' असा गोड आवाज काढून दुसरीला सूचित करते. याशिवाय तांबडं फुटल्यानंतर, संकटाची चाहूल लागल्यावर तसेच सूर्यास्ताच्या सुमारास साळुक्या त - हेत - हेचे आवाज काढतात. एप्रिल ते ऑगस्टच्या दरम्यान साळुकी घरटं करते. जुन्या इमारती किंवा पुलांच्या भिंतीमध्ये असलेली भोकं किंवा झाडाच्या ढोल्यांमध्ये काड्या, सुतळी, दोरा, चिंध्या, गवत असं सामान आणून घरटं केलं जातं. शहरात घरटं करत असताना प्लॅस्टिकचे रंगीत कागदही वापरले जातात. दुर्मीळ अशा अपघातामध्ये जखमी झालेली एक सालुंकी माझ्याकडे आली होती. ही साळुकी चोचीत प्लॅस्टिकची पिशवी घेऊन उडत घरट्याकडे निघाली होती. उडताना अचानक पिशवी तिच्या डोळ्यांसमोर आली आणि एका घराच्या भिंतीला धडकून ती खाली पडली. जखमी झालेल्या या साळुकीला आम्ही पुण्यातील कात्रज येथील प्राण्यांच्या दवाखान्यात नेलं . डॉक्टरांनी तिच्यावर उपचार केले. पूर्णपणे बरी झाल्यावर तिला तिच्या मूळच्या परिसरात नेऊन सोडलं.